-
1 ишек яңагы
кося́к, брус -
2 ишек
сущ.1) дверь || дверно́й (проём, косяк)ишек дөбердәтү — стуча́ть в дверь
ишек кую — наве́сить дверь
ишек йозагы — дверно́й замо́к
ишек тоткасы — дверна́я скоба́ (ру́чка)
2) две́рка, две́рца (несгораемого шкафа, машины)читлек ишеге — две́рца кле́тки
3) перен. врата́ только мн. ч.; книжн.оҗмах ишеге — врата́ ра́я
бәхет ишеге — врата́ сча́стья
•- ишек бавы
- ишек күгәне
- ишек күрше
- ишек күршем
- ишек өсте
- ишек тоткасы
- ишек төбе
- ишек каты
- ишек яны
- ишек яңагы••ишеге ачык — гостеприи́мный, раду́шный, хлебосо́льный ( о человеке)
ишек тупсасын төшерү — обива́ть поро́ги
ишек ябылып тормый — дверь никогда́ не закрыва́ется
ишеккә ишек — дверь в дверь, напро́тив (жить, быть, находиться, располагаться)
ишеккә күрсәтү — ука́зывать (пока́зывать) (на) дверь кому-л., прогна́ть
- ишек шакуишек төбеннән бору — хло́пнуть две́рью пе́ред но́сом
-
3 яңак
сущ.1) щека́ || щёчныйяңак мускуллары — щёчные му́скулы
яңагыннан сөю — потрепа́ть по щеке́
2) кося́кишек яңагы — дверно́й кося́к
тәрәзә яңагы — око́нный кося́к
•- яңак чыгынтылары
- яңак сөяге
- яңак к тамырлары
- яңак к шешү••яңак биетү — за о́бе щеки́ уплета́ть (упи́сывать)
яңагы суырылу (яңак тартылу; яңак эчкә бату; яңагы яңагына ябышу) — си́льно похуде́ть
яңагына менеп төшү (яңагына берне утырту; яңагыннан ут чәчрәтү) — залепи́ть (закати́ть, влепи́ть) пощёчину, съе́здить в мо́рду
-
4 авыш
1. прил.1) накло́нный (трап, столб); с накло́ном (укло́ном)авыш ма́чта — ма́чта с накло́ном; накло́нная ма́чта
тәрәзә төбен авыш итеп эшләү — сде́лать подоко́нник накло́нным (с накло́ном)
авыш яссылык — мат. накло́нная пло́скость
2) пока́тыйавыш түбә — пока́тая кры́ша
авыш артлы урындык — стул с пока́той спи́нкой
3) накло́нный, наклонённый, наклони́вшийся, косо́й (дверной косяк, стояк, забор, стебель), с накло́номсарайның ишек яңагы авыш — дверно́й кося́к в сара́е - с переко́сом
4) скоси́вшийся, покоси́вшийся (забор, плетень); кособо́кий2. нареч.1) накло́нно, с накло́ном (укло́ном) (положить, поставить, установить что-л.) в накло́навыш кую — поста́вить (установи́ть) накло́нно (с накло́ном, в накло́н)
авыш тора торган багана — столб, кото́рый стои́т накло́нно
2) накло́нно, ко́со, кособо́коавыш үскән агач — де́рево, вы́росшее накло́нно
манара авыш тора — ба́шня стои́т кособо́ко
-
5 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү
См. также в других словарях:
борыс — Ишек, тәрәзә яңагы һ. б. ш. ясау өчен дүрт кырлы озын агач материал … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге